HALİDE EDİP ADIVAR (11.Sınıflar yönelik)

HALİDE EDİP ADIVAR (1884-1964)


1. İngiliz edebiyatı etkisinde, o zaman için yeni; fakat çağdaşlarının çapraşık, aksak ve pürüzlü buldukları  bir dille romanlar yazmıştır.
2. İlk önceleri aşk konularını ve kadın psikolojisini işlemiş, daha sonra Türkçülük, milliyetçilik ve memleketçilik konularına yönelmiştir.
3. Kişileri yaşadıkları olay çevresinde, geleneklere, dönemlere, göreneklere, nesillere, törelere bağlayarak anlatır. Romanlarında canlı, güçlü karakterler yaratır.
4. Kadın kahramanları, sembol derecesinde yüksek karakterli, etkileyici ve çarpıcıdır.
5. Kadın kahramanlar kendi yaşamından izler taşımaktadır.
6. Romanlarındaki konular genellikle İstanbul'da kendi yaşadığı dönemde geçer.
7. Duygu ve özentiden yani romantizmden kaçınan realizmi ön planda tutan romanlar yazmıştır.
8. Özellikle yurda döndükten sonraki romanlarında konularını bir olay etrafında toplanan tek insanlara değil, devirlere, nesillere, gelenek ve göreneklere bağlar.
9. Milli Edebiyat ve Yeni Lisan tartışmaları sırasında sade, yeni bir dille ortaya çıkar. Anlatımı pek akıcı değildir, alışılmışın dışında bir cümle yapısı, yer yer de bozuk bir anlatımı vardır.
10. Dilindeki aykırılığa karşın düşünce yapısının sağlamlığıyla dikkati çeker.
11. Eserlerinde romantizmden realizme bir yöneliş gözlenir. Canlı, güçlü karakterler yaratır.
12. Batı'yı özümsemiş olmasına karşın Doğulu Türk insanını tüm saflığıyla kavrayıp yüceltmek ister.
13. Romanlarının kadınları, Batılı bir anlayışla idealize edilmiş, güçlü ve kültürlü kadınlardır.
14. Kahramanlarının kişiliklerine, ruh yapılarına ve davranışlarına önem vererek bu özelliğiyle Türk romanında yeni bir adım atar.
15. Kurtuluş Savaşı döneminde ulusçu, milli duyguları öne çıkaran roman ve öyküler kaleme almıştır. "Yeni Turan", "Ateşten Gömlek" ve "Vurun Kahpeye" bu dönemin eserleridir.
16. En tanınmış romanı "Sinekli Bakkal" yazarlığında olgunluk dönemini gösterir.
17. Bu romanda Sinekli Bakkal mahallesinde yaşayan insanlar, aydınlar ve saray çevresi gibi,  II. Abdülhamit döneminin farklı toplum kesimleri canlandırılır. Bu romanın yazıldığı yıllarda Türkiye bağımsız ve Batı yanlısı bir ülke olmayı tercih etmiştir. Bir yandan da Tanzimat'tan beri süren Batı-Doğu çatışmasından kurtulamamıştır.

18. Halide Edip, "Sinekli Bakkal"da Doğu'nun değerlerini bulup çıkarmak, Batı'nın karşısına koymak amacındadır.
19. Bu roman "roman sanatı yönünden zayıf olmakla" eleştirilmiştir.

20. Anı, hikaye, eleştiri, inceleme, makale, mensur şiir, roman, tiyatro, edebiyat tarihi ve çeviri türlerinde eserler veren Halide Edip'in İngilizce yazılmış incelemeleri de vardır.

Onun romanları üç bölümde toplanabilir.
-- Seviye Talip, Handan, Son Eseri, Kalp Ağrısı'nda olduğu gibi, bireysel konuların işlendiği, özellikle de kadın psikolojisinin ayrıntılı çözümlemelerinin yer aldığı İlk romanları.
-- Kurtuluş Savaşını tüm sıcaklığıyla anlattığı ve yurt sevgisini dile getirdiği Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Zeyno'nun Oğlu adlı romanları ile Türkçülük akımından esinlenerek yazdığı Yeni Turan adlı romanı.
-- Sinekli Bakkal, Tatarcık, Sonsuz Panayır gibi,  İstanbul ve Ankara'da yaşayan çevreleri toplumsal ve töresel özellikleriyle anlattığı, aynı zamanda Doğu - Batı ikileminin işlendiği romanları.

Eserleri:
Roman: Heyula, Seviye Talip, Handan, Yeni Turan, Son Eseri, Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Kalp Ağrısı, Zeyno'nun Oğlu, Sinekli Bakkal, Yolpalas Cinayeti, Tatarcık, Sonsuz Panayır, Döner Ayna, Akile Hanım Sokağı, Kerim Ustanın Oğlu, Sevda Sokağı Komedyası, Çaresaz, Hayat Parçaları
Öykü: İzmir'den  Bursa'ya  (Yakup Kadri,  Falih  Rıfkı ve Mehmet Asım Us ile birlikte},  Harap Mabetler, Dağa Çıkan Kurt
Oyun: Kenan Çobanları,  Maske ve Ruh
Anı: Türkün Ateşle İmtihanı,  Kenan Çobanları,  Mor Salkımlı Ev